Hei āwhina tēnei mea te raraunga i te reo Māori Kuki Airani kia ora tonu i roto i te whakatupuranga hou

Nā ngā raraunga tatauranga i āwhina te Hinonga Whanaketanga mō ngā Kuki Airani Aotearoa [Cook Islands Development Agency New Zealand] (CIDANZ) ki te huaki i tētahi pūtahi akoranga, e aro ana ki te whakapūmautanga o te reo Māori Kuki Airani (te reo Māori Kūki 'Āirani ki taua reo) mō ngā whakatupuranga kei mua i te aroaro.

CIDANZ Featured

Body Copy

Ko te whānga a CIDANZ, i te tonga o Tāmakimakaurau, kia whakapikia te whanaketanga ā-pāpori, ā-ōhanga hoki kia tū ai he hapori Kuki Airani tōtahi, whai rawa hoki. Ka noho ko ngā raraunga, tae atu ki ngā raraunga tatauranga, hei tūāpapa, hei pou ārahi hoki mō te huhua o ngā kōkiri a te hinonga.

"Ka whakamahia te raraunga e mātou kia mārama ai mātou ki ngā hiahia a te hapori, me te ara tika hei whai hei whakatutuki i aua hiahia. Ka whakamahia e mātou hei hanga hōtaka, hei whakapūmau i ngā whiwhinga pūtea, tautoko, rauemi hoki e hiahiatia ana e mātou hei āwhina i ngā hiahia o ō mātou whānau," te kī a Rouruina Emil'e-Brown, te Kaiwhakahaere Matua o CIDANZ.

Hei pou matua ēnei tikanga o ngā mahi a CIDANZ ki te huaki i te Pūtahi Kōhungahunga o Ta'i Tamaiti Turanga Rangatira i te marama o Haratua 2022. I kitea e CIDANZ ngā raraunga e whakaatu ana kua heke te maha o ngā pūtahi kōhungahunga (ECE) i Aotearoa e whakaako ana i te reo Māori Kuki Airani mā te 58 ōrau.

"Nā ngā raraunga mātou i whakamōhio mai mō te matemate atu o tō mātou reo Māori Kūki 'Āirani—tō mātou reo motuhake nō ngā Kuki Airani," te kī a Emil'e-Brown.

"I noho ko te hekenga o te whakamahinga o te reo Kuki Airani hei tohu, tērā e ngaro hohoro atu tō mātou reo, ki te kore mātou e korikori, ki te kore hoki e takatū kia hanga tikanga mahi mārire ki te whakarauora, ki te whakamahi hoki i te reo.

"Nā ngā raraunga hoki i whakapuaki te ōrau o te hekenga o ngā reo, mā te pakeke, me te matatau o te tangata ki te kōrero i roto i ō mātou kāinga."

Nā enei mōhiotanga a CIDANZ i āwhina kia hangaia "he pūranga kōrero nā ngā taunaki i tautoko" mō tāna tono whai hua mō "tētahi pūtahi kōhungahunga reo rumaki mō te reo Māori Kuki Airani" – te mea tuatahi i Aotearoa. Nā ngā whiwhinga pūtea mai i te Tāhuhu o Te Mātauranga, ka whakatinanatia te moemoeā kia tū he pūtahi kōhungahunga i Mangere – ka taea te 60 tamariki te whakaako i roto.

Ka āhei ngā tamariki me ngā pēpē Kuki Airani ināianei te ako, te tūhono hoki ki te reo o ō rātou mātua, me te ruku atu ki tō rātou ao taketake, ki tō rātou ahurea anō hoki.

"Nā te mea he pūtahi rumaki tēnei, ka tino pai te tīmatanga o ā mātou tamariki. Hei te wehenga atu kua tū māia, kua matatau ki tō rātou reo, ahurea hoki. Ka ora tonu tō mātou reo mā rātou i ngā tamariki i tō mātou pūtahi," ki tā Rouruina.

E tino whakapono a Rouruina he mea taketake te raraunga mō te ahunga rautaki o CIDANZ me ngā rōpū ōrite.

"Ko ō mātou mōhiotanga o ēnei rā ka noho hei whirinakitanga mō te whakatutuki i ngā hiahia, i ngā wawata me ngā moemoeā o tō mātou iwi, kia pai ai tō rātou noho i konei, kia tū rangatira i tēnei whenua e kīa nei e rātou he kāinga nō rātou."

Rouruina Emil'e-Brown, Kaiwhakahaere Matua, Hinonga Whanaketanga mō ngā Kuki Airani Aotearoa

Akona ētahi atu mea mō CIDANZ

Your data is helping your community

Government agencies, councils, iwi, community groups, and businesses use data to make decisions and plans that affect us all.

 

By taking part in the census you help create a better understanding of your community and what it needs.