Ko wai ka hiahia ki te tatauranga?

Ko te whāinga o te tatauranga kia tauria ngā tāngata katoa i Aotearoa. Ka uru ki ēnei ko: 

• ngā tāngata kei uta 
• ngā tāngata e noho ana i tētahi poti, i tētahi kaipuke rānei i ngā moana o Aotearoa 
• te hunga noho i tāwāhi i te nuinga o te wā, engari kei konei kei Aotearoa i te rā o te tatauranga 
• te hunga e puta mai ana mā Aotearoa, pēnei i ērā i ngā pekanga wā poto ki ngā tauranga rererangi 
• te hunga i ngā whare herehere wā roa, wā poto hoki 
• te hunga i ngā hōhipera 
• te hunga e noho hōpuni ana, e noho ana rānei i tawhiti i ngā wāhi i te tuawhenua, i ngā wāhi taratahi rānei, e noho ana i ngā moutere i ngā moana o waho rānei hei wāhi mahi, hei kawe rangahau rānei 
• te hunga katoa e noho ana i tētahi wharau nō Te Papa Atawhai, i tētahi tūnga hōpuni rānei 
• te hunga kāore i te whai whare tūturu, e noho ana rānei i ngā tiriti, i tētahi tāwharau mō te rawakore rānei 
• ngā kōhungahunga me ngā pūhou 
• ngā tāngata katoa i ngā whare māngai kāwanatanga, tae atu ki ā rātou kaimahi  
• ngā hōia me ngā kaitautoko hōia i tāwāhi me ō rātou whānau i Aotearoa (tae atu ki te hunga i ngā moana ā-takiwā o Aotearoa)  
• ngā tāngata ehara i te kirirarau, i te hunga noho i Aotearoa rānei, tae atu ki ērā kāore i te whai mana te noho mai i Aotearoa. he haumaru noa iho tō whāki mai i ēnei kōrero; kāore mātou e uiui i a koe mō tōu tika kia noho i Aotearoa, ā, kāore hoki ō kōrero e tiria e mātou ki tētahi atu, ahakoa ko wai. 

Mehemea e noho ana koe i Aotearoa, mehemea he kirirarau, he tangata noho tūturu rānei koe ki Aotearoa, engari kei tāwāhi kē koe i te rā o te Tatauranga, e kore koe e mate ki te whakakī puka tatauranga. 

Mō ngā whāinga o te tatauranga, ka uru ēnei takiwā ki Aotearoa:

• Te Ika-a-Māui me te Waipounamu 
• Rakiura
• Wharekauri/Rēkohu 
• Ngā moutere katoa i Tīkapa Moana 
• Ngā moutere katoa o Rangiāhua 
• Ngā moutere o Te Tātua-a-Riukiuta 
• Tūhua
• Mōtītī 
• Whakaari 
• Moutohorā 
• Hauriri
• Tinihēti
• Moutere Mahue
• Mauka Huka
• Motu Ihupuku
• Ērā atu moutere katoa ka kapi i tētahi kaunihera ā-takiwā, ā-rohe rānei ngā wai i te taha o ēnei wāhi .

Ngā kāinga ehara i te tūmataiti

Me whakakī hoki te tatauranga e te hunga e noho tūturu ana, e noho ana rānei mō tētahi wā i tētahi kāinga ehara i te tūmataiti i te pō o te tatauranga. Ko te rerekētanga matua i ēnei whare, me whakakī koe i tētahi Puka Takitahi anake. Inā rā ētahi, ko:

• Ngā kāinga noho manaaki kaumātua
• Hōhipera tūmatanui
• Hōhipera tūmataiti
• Whare kāinga noho, manaakitanga hapori hoki
• Whare toko-i-te-ora
• Whare mātauranga
• Whare hāhi
• Whare herehere, whare whakatikatika rānei
• Kāinga ope taua
• Whare moe mō te rawakore
• Kāinga hōtērā, mōtēra, manuhiri rānei
• Whare āwhina ohotata/whakawhiti
• Whare pōrini
• Puni hararei/wāhi whakatū puni
• Puni mahi, hangahanga, whakangungu rānei
• Puni taiohi
• Kāinga mō ngā kaimahi tokomaha
• Kaipuke arumoni i te moana
• Marae me ōna whare
• Tauranga Rererangi